قانون اساسی ایران در مورد ثبت ازدواج اقلیت‌های دینی
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، همه ایرانیان صرف نظر از داشتن مذهبی متفاوت در برابر قانون برابرند. البته اقلیت‌های دینی به رسمیت شناخته شده در مورد مسائل مربوط به احوال شخصیه شان مانند ازدواج، طلاق، ارث و... از امتیازی برخوردارند و بر اساس قانون، احوال شخصیه آنها مطابق آیین و رسوم مربوط به دین خود می باشند.
بر اساس اصل 13 قانون اساسی درباره پیروان سه دین رسمی مسیحیت، یهودیت و زرتشت، در مورد احوال شخصیه، یعنی ازدواج، طلاق و جدایی، ارث و وصیت، مقررات مربوط به مذاهب خودشان عمل میشود، حتی اگر دعوا و مسئله‌ای در دادگاه‌های ایران مطرح باشد، قاضی دادگاه، بر اساس قواعد مسلم و حتمی مذهبی آنان، موضوع را حل می‌نماید.
ازدواج ثبت ازدواج اقلیت‌های دینی در ایران
ازدواج و ثبت ازدواج اقلیت‌های دینی در ایران بر اساس قانون انجام میشود. چنانچه در مورد ثبت ازدواج اقلیت‌های دینی در ایران ابتدا باید گفت که پروسه و فرآیند ثبت ازدواج یک ایرانی که اقلیت مذهبی است با سایر ایرانیان متفاوت نیست. البته بر اساس قانون، اقلیت‌های دینی آزادند تا آیین‌های مربوط به احوال شخصیه را مطابق دستورات و آیین‌های دین خود انجام دهند.
ثبت ازدواج زرتشتیان ساکن ایران
در مورد اقلیت دینی زرتشتی، از آنجا که در دین زرتشت مهریه وجود ندارد، در ستون صداق (مهریه) که محل نوشتن میزان مهریه است، مواد آیین‌نامه زرتشتیان منظور می‌گردد.
بین زرتشتیان، فرهنگی حاکم است که هر محلی موبد (رئیس روحانی زرتشتی) خاص خودش را دارد. موبد ممکن است هم عقد جاری کند و هم آن را ثبت کند. اما اصولاً خطبه عقد را همان روحانی محل جاری می‌کند و بعد برای ثبت به دفتر ثبت ازدواج معرفی می‌نماید.
تفاوت موبد و موبدیار چیست؟
تفاوت موبدیار با موبد موضوع سلسله مراتب نسلی است. موبدیار کسی است که اجدادش موبد (رئیس روحانی زرتشتی) نبوده است. موبد سلسله مراتبی اجدادی است که به ما می‌رسد و فرزندان ذکور (پسر) و اناث (دختر) می‌توانند موبد شوند. برای موبد بودن، باید هفت پشتمان موبد باشد.
آیا سردفتر ازدواج آیین زرتشتی حتماً باید موبد باشد؟
خیر، ولی آن شخص از نظر صلاحیت و شایستگی حتماً باید مورد تأیید انجمن موبدان باشد.
تفاوت‌های عقد دائم و عقد موقت (صیغه)
1- در عقد موقت، زن نفقه و خرجی و همچنین ارث ندارد، اما به عقیده برخی از فقها، این در صورتى است که شرط نفقه و ارث نکنند و اگر شرط کنند باید بر اساس آن عمل شود.
2- مدت زمان عده (مدت زمان معینی که زن پس از جدایی از شوهر یا آمیزش به شبهه در انتظار به سر می‌برد و تا پایان این مدت زن نباید ازدواج کند.) در عقد دائم و عقد موقت (صیغه) با هم متفاوت است، به این صورت که زمان عده عقد دائم سه بار عادت ماهیانه دیدن است که با دیدن مرحله سوم مدت زمان عده تمام مى‌شود، ولى مدت عده عقد موقت یا صیغه دو بار بیشتر نیست.
3- در عقد موقت بر مرد لازم نیست شب ها نزد همسر موقت (زن صیغه‌ای) خود باشد، اما در عقد دائم چنین نیست.
4- عدم وجود مهریه در ازدواج موقت یا صیغه موجب باطل شدن عقد است، ولی در ازدواج دائم اجباری به مهریه نیست و فقط مهرالمثل تعیین می‌گردد. (مهرالمثل: مهری که در زمان عقد برای زن تعیین نشده باشد و پس از نزدیکی از روی حد متوسط مهر زنان دیگر برای او تعیین میشود.)
5- در عقد موقت پایان مدت به منزله طلاق و جدایی زوجین (زن و شوهر) است و بلافاصله زن باید عده نگه دارد، (در صورتی که آمیزش صورت گرفته باشد) برخلاف عقد دائم.
6- در ازدواج دائم هیچ کدام از زوجین بدون جلب رضایت دیگری حق ندارد از بچه‌دار شدن جلوگیری نماید ولی در ازدواج موقت (صیغه) جلب رضایت دیگری ضرورتی ندارد.
7- برای بر هم زدن ازدواج دائم زن و شوهر باید از هم طلاق بگیرند، اما در ازدواج موقت با پایان مدت زمان عقد پیمان عقد باطل می‌گردد، حتی زوج (مرد) می‌تواند تمام یا بخشی از مدت زمان را به زن ببخشد و از هم جدا شوند.
ازدواج موقت (صیغه) چیست؟
ازدواج موقت یا مُتعَه یا نکاح مُنْقَطِع یا عقد موقت نوعی ازدواج است که زن با خواندن صیغه‌ای، خود را برای زمانی معین و محدود به ازدواج مرد در می‌آورد.
این نوع ازدواج، در قانون مدنی ایران به رسمیت شناخته شده و ازدواج موقت در ایران به نام صیغه یا صیغه محرمیت معروف می‌باشد.
متعه یا ازدواج موقت بدین معناست که زن، شخصاً یا به وسیله وکیل خویش، خود را برای مدتی معلوم با مهریه تعیین شده به ازدواج مردی درآورد که در ازدواج با او مانع شرعی (دینی) نداشته باشد.
مانع شرعی در ازدواج موقت (صیغه) چیست؟
مانع شرعی (دینی) عبارت است از مواردی که از نظر شرعی، ازدواج ممنوع است مانند: خویشاوندی نسبی یا سببی یا شیری (رضاعی) یا عده یا شوهر داشتن
الفاظ در ازدواج یا صیغه موقت
در ازدواج موقت یا صیغه تنها اراده و رضایت زن و مرد برای تحقق عقد کافی نیست بلکه باید از الفاظی استفاده کرد که قصد طرفین (زن و مرد) را مبنی بر ازدواج یا صیغه موقت برساند. بنابراین معاطات (داد و ستد بدون عقد) در عقد ازدواج موقت پذیرفته نشده است. در اینکه خواندن صیغه ازدواج موقت با چه زبان و الفاظی باشد کافی است که لفظ فارسی باشد و لفظ عربی ضرورت ندارد و صیغه خاص نیز ضرورت ندارد، بلکه همین مقدار که الفاظ، قصد ازدواج موقت را برساند کافی است.
ایجاب و قبول ازدواج موقت
ایجاب یعنی: اعلام قصد ازدواج موقت، گوینده با مخاطب خود.
قبول، اعلام پذیرش آن امر است. ایجاب عموماً از طرف زن و قبول از طرف مرد می‌باشد.
توالی ایجاب و قبول: برای اینکه اراده هر دو طرف در نظر عرف و روال مربوط به هم باشد و فاصله بین ایجاب و قبول امکان توافق واقعی زوجین (زن و شوهر) را بر هم نزند.
بر اساس ماده ۱۰۶۵ قانون مدنی توالی عرفی ایجاب و قبول شرط صحت و درستی عقد است.
یعنی قبول باید در زمانی گفته شود که عرف آن را متوالی و مربوط به ایجاب بداند.
ایجاب و قبول توسط ولی (سرپرست) در ازدواج موقت
بر اساس ماده ۱۰۶۳ قانون مدنی ایجاب و قبول ممکن است از طرف خود مرد و زن صادر شود و یا از طرف اشخاصی که قانوناً حق عقد دارند.
با توجه به ماده ۱۰۷۱ قانون مدنی، منظور از اشخاصی که قانوناً حق عقد دارند، موردی است که ازدواج یا صیغه موقت توسط ولی و سرپرست انجام میشود و این ماده نمی‌خواهد مورد وکالت را بیان کند. تعیین زن و شوهر به طوری که برای هیچ یک از طرفین (زن و مرد) در شخص طرف دیگر شبهه نباشد شرط صحت و درستی نکاح (ازدواج) است.
آثار ثبت ازدواج
1- اثبات محتویات سند
بر اساس ماده 1290 قانون مدنی، اسناد رسمی درباره طرفین (زن و مرد)، وراث و قائم‌مقام قانونی آنان معتبر است و اعتبار آنها نسبت به اشخاص ثالث در صورتی است که قانون تصریح (تأیید) کرده باشد. اما ماده 72 قانون ثبت، معاملات را نسبت به اشخاص ثالث (سوم) نیز معتبر می‌داند. بنابراین تاریخ عقدنامه رسمی نسبت به وراث هر یک از زوجین (زن و شوهر)، معتبر می‌باشد.
2- اجرای سند
اجرای سند رسمی بدون نیاز به حکم دادگاه صورت می‌گیرد. بر اساس ماده 1 آیین‌نامه اجرای اسناد رسمی در مورد مهریه و سایر تعهداتی که ضمن ازدواج، جدایی و طلاق و رجوع (بازگشت) شده، نسبت به اموال منقول (اموال قابل جابجایی مانند خودرو) و سایر تعهدات به استثنای اموال غیرمنقول از دفتری که سند را تنظیم کرده و نسبت به اموال غیرمنقول که به ثبت دفتر املاک رسیده، از دفتر اسناد رسمی تنظیم کننده سند، درخواست اجراییه به عمل می‌آید. اجراییه ثبتی از مرجع ثبتی بر روی یک سند لازم‌الاجرا صادر میشود.
لازم‌الاجرا بودن سند رسمی مانع از اقامه دعوی در دادگاه نمی‌باشد و رأی وحدت رویه شماره 12-16/3/1360 بر این امر تأکید دارد. در عمل نیز زنان ترجیح می‌دهند، مهریه خود را از طریق دادگاه مطالبه نمایند. زیرا اعمال ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و بازداشت زوج (مرد) ممتنع (خودداری کننده) از پرداخت مهریه صرفاً با صدور حکم از ناحیه دادگاه ممکن است.
رأی وحدت رویه شماره 12
رأی هیأت عمومی دیوان عالی کشور نظر به اینکه مرجع دادخواهی و شکایت عمومی دادگستری است، بنابراین به جز آنچه که در قانون مستثنی شده، انواع مختلفه دعاو‌ی از جمله دعاو‌ی مربوط به اسناد رسمی و قبوض اقساطی لازم‌الاجرا در دادگاه‌های دادگستری قابل استماع (پذیرش) و رسیدگی است و حکم ماده 92 قانون ثبت اسناد و املاک مبنی بر اینکه مدلول و محتوای کلیه اسناد رسمی در مورد بدهی‌ها و سایر اموال منقول (اموال قابل جابجایی مانند خودرو) بدون احتیاج حکمی از محاکم دادگستری لازم‌الاجراست. مغایرت و مخالفتی با حق و اختیار اقامه دعوی در دادگاه‌های دادگستری ندارد و لازم‌الاجرا بودن اسناد مزبور امتیازی است که در قانون برای چنین اسنادی در نظر گرفته شده است تا صاحبان حق بتوانند از هر طریقی که مصلحت و مقتضی (مناسب) می‌دانند برای گرفتن حق خود اقدام نمایند.
ازدواج با چه زنانی حرام است؟
در مقاله قبل به بیان این موضوع پرداختیم که ازدواج با چه زنانی حرام است؟
و در این مقاله به ادامه آن موارد می‌پردازیم:
ازدواج با چه زنانی حرام است؟
9- اگر مرد با خاله یا عمه خود قبل از عقد دختر او زنا کند، دیگر نمی‌تواند با دختر او ازدواج کند.
* نکته: اگر مرد با دختر عمه یا دختر خاله خود ازدواج نماید، سپس بعد از نزدیکی یا قبل از آن با مادرش زنا کند، موجب جدایی آنها نمی‌شود.
10- هرگاه مرد با زنی غیر از عمه و خاله خود زنا کند، بهتر است با دختر او ازدواج نکند. (بنابر احتیاط مستحب)
11- مرد مسلمان نمی‌تواند با زن غیرمسلمان ازدواج نماید، فقط می‌تواند زن غیرمسلمان را که از اهل کتاب (مانند یهودی و مسیحی) است را به عقد موقت (صیغه) خود در بیاورد.
12- هرگاه مرد با زنی که در عده طلاق رجعی است زنا کند، آن زن بر او حرام میشود و نمی‌تواند با او ازدواج نماید.
13- اگر مرد با زن بی‌شوهری که در عده نیست زنا کند، نمی‌تواند پیش از آنکه زن توبه کند با او ازدواج نماید، ولی شخص دیگری اگر بخواهد با آن زن پیش از توبه کردنش ازدواج کند اشکالی ندارد، مگر در صورتی که آن زن مشهور به زنا باشد، ازدواج با او قبل از توبه‌اش جایز (حلال) نیست.
14- چنانچه مرد زنی را که در عده دیگری است برای خود عقد کند، چنانچه مرد و زن یا یکی از آنان بدانند که عده زن تمام نشده و بدانند عقد کردن زن در عده حرام است، آن زن بر او حرام ابدی و همیشگی میشود، اگر چه مرد بعد از عقد با آن زن نزدیکی نکرده باشد و اگر هر دو جاهل و ناآگاه باشند به اصل عده، یا به حرام بودن ازدواج در آن، عقد باطل است، پس اگر نزدیکی کرده باشند حرام ابدی است، در غیر این صورت حرام نیست، و می‌توانند پس از پایان عده دوباره عقد کنند.
15- اگر مرد بداند زنی شوهر دارد و با او ازدواج کند، باید از او جدا شود و بعداً هم نباید او را برای خود عقد کند.